Παγκόσμιες εμπορικές πολιτικές στον αγροδιατροφικό τομέα

Πως οι ι παγκόσμιες εμπορικές πολιτικές μεταμορφώνουν τις λειτουργίες της αγροδιατροφικής βιομηχανίας.

Από το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα, η παγκοσμιοποίηση ενσωματώνει όλο και περισσότερο τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος στις παγκόσμιες αγορές, ενισχύοντας τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ των μελών της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (ΓΣΔΕ) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Αυτή η ενσωμάτωση οδηγεί σταδιακά σε ένα πιο παγκόσμιο εμπορικό δίκτυο, ιδιαίτερα στον τομέα των τροφίμων και της γεωργίας. Παρά ταύτα, το διεθνές εμπορικό δίκτυο έχει γίνει πιο αποκεντρωμένο, με την ανάπτυξη περιφερειακών εμπορικών συσπειρώσεων παράλληλα με τα παγκόσμια εμπορικά πλαίσια.

Η εξέλιξη του παγκόσμιου αγροτικού εμπορίου

Η ΓΣΔΕ, που ιδρύθηκε το 1947, είχε ως στόχο την προώθηση του εμπορίου μέσω της μείωσης των εμποδίων και της δημιουργίας ενός διαφανούς διεθνούς συστήματος εμπορίου. Αρχικά, υπήρχαν σημαντικά κενά που επέτρεπαν τις αγροτικές επιδοτήσεις και τις ποσοστώσεις εισαγωγής, παραμορφώνοντας τις παγκόσμιες αγορές και μειώνοντας το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των παραγωγών χαμηλού κόστους από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Ωστόσο, η Γύρος της Ουρουγουάης και η ίδρυση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) το 1995, με τη Συμφωνία για τη Γεωργία (AoA), ενσωμάτωσαν ρητά το γεωργικό εμπόριο στις προσπάθειες φιλελευθεροποίησης του παγκόσμιου εμπορίου.

Ο ΠΟΕ έχει εισαγάγει σημαντικές αρχές, όπως η μη διάκριση και η διαφάνεια, συμβάλλοντας σε λιγότερο στρεβλωμένες παγκόσμιες αγορές και μειωμένη αβεβαιότητα στο εμπόριο. Αν και η επίδραση της συμμετοχής στην ΓΣΔΕ/ΠΟΕ στο αγροτικό εμπόριο έχει δείξει ανάμεικτα αποτελέσματα, τα στοιχεία δείχνουν ότι το πλαίσιο του ΠΟΕ έχει βοηθήσει στην επέκταση του εμπορίου, προσφέροντας πιο προβλέψιμες και δίκαιες συνθήκες. Προάγει επίσης τον θεμιτό ανταγωνισμό και υποστηρίζει τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες με ευέλικτες διατάξεις και πρακτική βοήθεια για τη μείωση του κόστους εμπορίου.

Η ΕΕ κατά των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών

Η Οδηγία 2019/633 της ΕΕ σχετικά με τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων στοχεύει στην προστασία των αγροτών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από ανισορροπίες ισχύος. Υιοθετήθηκε στις 17 Απριλίου 2019 και απαγορεύει 16 αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, οι οποίες κατηγοριοποιούνται σε «μαύρες» πρακτικές, που απαγορεύονται πλήρως, και «γκρίζες» πρακτικές, οι οποίες επιτρέπονται μόνο αν συμφωνηθούν σαφώς και χωρίς αμφισημίες. Αυτοί οι κανονισμοί αποσκοπούν στη διασφάλιση έγκαιρων πληρωμών, στην αποτροπή μονομερών αλλαγών στις συμβάσεις και στην απαγόρευση της κατάχρησης εμπορικών μυστικών. Ο στόχος είναι η δημιουργία μιας δικαιότερης αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, βελτιώνοντας την διαπραγματευτική δύναμη των μικρότερων προμηθευτών και διασφαλίζοντας ότι δεν υπόκεινται σε εκμεταλλευτικές πρακτικές από μεγαλύτερους φορείς.

Η Οδηγία απαιτεί από όλες τις χώρες της ΕΕ να ενσωματώσουν αυτούς τους κανόνες στην εθνική νομοθεσία μέχρι την 1η Μαΐου 2021, με την εφαρμογή να ξεκινά έξι μήνες αργότερα. Κάθε κράτος μέλος πρέπει να διορίσει μια αρμόδια αρχή για την επιβολή των κανονισμών, η οποία θα είναι ικανή να διεξάγει έρευνες και να επιβάλλει πρόστιμα. Ενώ η Οδηγία θέτει ένα ελάχιστο πρότυπο, οι χώρες μπορούν να υιοθετήσουν αυστηρότερα μέτρα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παρακολουθήσει την εφαρμογή, δημοσιεύοντας ενδιάμεσες και ενημερωμένες εκθέσεις σχετικά με τη μεταφορά και την επιβολή σε όλη την ΕΕ. Αυτή η πρωτοβουλία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας, συμπεριλαμβανομένης της στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο», για τη δημιουργία μιας πιο δίκαιης και διαφανούς αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων.

Η ανάγκη για ανθεκτικότητα στο παγκόσμιο εμπόριο εν μέσω παγκόσμιων διαταραχών

Τα πρόσφατα παγκόσμια γεγονότα, όπως η πανδημία του COVID-19, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η κλιματική αλλαγή, έχουν αναδείξει τις αδυναμίες στο διεθνές σύστημα εμπορίου τροφίμων και γεωργίας. Αυτές οι διαταραχές υπογραμμίζουν την ανάγκη για ένα ανθεκτικό παγκόσμιο αγροδιατροφικό σύστημα, ιδιαίτερα για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος. Η έκθεση του FAO για την Κατάσταση των Αγορών Γεωργικών Εμπορευμάτων του 2022 τονίζει τη σημασία των εμπορικών πολιτικών που διασφαλίζουν την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, εξισορροπούν τους οικονομικούς και περιβαλλοντικούς στόχους και ενισχύουν την ανθεκτικότητα σε προκλήσεις όπως οι συγκρούσεις, οι πανδημίες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Εξισορρόπηση της επισιτιστικής ασφάλειας και της βιωσιμότητας

Το εμπόριο είναι ζωτικής σημασίας για την εξασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας και της δημόσιας υγείας μέσω της διατροφής, διευκολύνοντας τη διανομή τροφίμων σε περιοχές με ανεπαρκή εγχώρια παραγωγή. Επίσης, διευκολύνει τη διάδοση της τεχνολογίας και της γνώσης, ενισχύοντας την παραγωγικότητα και την οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο, οι διαφορές στην παραγωγικότητα και στους φυσικούς πόρους καθιστούν απαραίτητη την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων, ενώ παράλληλα πρέπει να διαχειριστούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Το εμπόριο μπορεί να βελτιώσει την αποδοτικότητα των πόρων και να υποστηρίξει τις προσπάθειες διαχείρησης της κλιματικής αλλαγής. Οι πολυμερείς και περιφερειακές εμπορικές συμφωνίες, που ενσωματώνουν περιβαλλοντικές ρήτρες, είναι απαραίτητες για την εξισορρόπηση των οικονομικών και περιβαλλοντικών ανταλλαγών, διασφαλίζοντας ότι το εμπόριο συμβάλλει θετικά στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης.

Οι εταιρείες μπορεί να ακολουθούν τους κανόνες, αλλά μπορούν να κάνουν περισσότερα

Οι παγκόσμιες εμπορικές πρακτικές είναι ήδη σε ισχύ, αλλά οι εταιρείες πρέπει να κάνουν περισσότερα για να προωθήσουν το βιώσιμο και δίκαιο εμπόριο. Πέρα από την τήρηση των υπαρχόντων κανονισμών που επιβάλλονται από διάφορους φορείς, όλοι οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να ενημερώνονται για τους νέους κανόνες και τις μεθόδους που εξασφαλίζουν τη διαφάνεια και τη δικαιοσύνη. Το Wikifarmer είναι αφιερωμένο στην προώθηση δημοκρατικών πρακτικών στο παγκόσμιο σύστημα εφοδιασμού τροφίμων. Ως μια online B2B πλατφόρμα στον αγροδιατροφικό τομέα, στοχεύουμε στην εξάλειψη των αθέμιτων τιμολογήσεων και στην εκπαίδευση των παραγωγών για τις δίκαιες αγοραίες αξίες. Η αγορά Wikifarmer διευκολύνει την πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές μέσω διαφανών και ολοκληρωμένων συναλλαγών, εξασφαλίζοντας δικαιοσύνη και σαφήνεια στο εμπόριο.