Δικτύωση και συνεργασία στον αγροτικό τομέα

Η σημασία της δικτύωσης και της συνεργασίας στην αναδιαμόρφωση του αγροτικού τομέα

"Αν θες να πας γρήγορα, πήγαινε μόνος. Αν θες να πας μακριά, πήγαινε μαζί με άλλους."

Με την αφρικάνικη αυτή παροιμία υπογραμμίζεται η αξία της συνεργασίας, ειδικότερα σε πολύπλοκους τομείς όπως αυτός της αγροτικής παραγωγής. Στον σύγχρονο και ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο, ο τομέας αυτός βρίσκεται σε σημείο καμπής, καθώς καλείται να αντιμετωπίσει προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, η επισιτιστική ασφάλεια και η εξάντληση των φυσικών πόρων. 

Στην εποχή μας, ο αγροτικός τομέας απαιτεί την δημιουργία οικοσυστήματος διασυνδεδεμένων φορέων, συμπεριλαμβάνοντας αγρότες, επιχειρήσεις, Μη Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς και ερευνητικά ιδρύματα, με σκοπό την συνεργασία για την επίτευξη κοινών στόχων.

Ο ρόλος της δικτύωσης στον αγροτικό τομέα

Η δικτύωση στο αγροτικό τομέα αποτελεί κρίσιμο εργαλείο για την προώθηση της συνεργασίας και της ανταλλαγής γνώσεων και ιδεών. Μέσω αυτής, αγρότες, ερευνητές, φορείς πολιτικής χάραξης και επιχειρήσεις μπορούν να μοιραστούν ιδέες για τις βέλτιστες πρακτικές διαχείρησης, καινοτομίες και πόρους για την αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η διασύνδεση για τους μικροκαλλιεργητές, οι οποίοι βρίσκονται σεμειονεκτική θέση λόγω της περιορισμένης πρόσβασης στην σύγχρονη γνώση και τις διεθνείς αγορές. 

Για παράδειγμα, στην υποσαχάρια Αφρική οι μικροκαλλιεργητές αντιμετωπίζουν πολλαπλές προκλήσεις, όπως η ξηρασία, η περιορισμένη πρόσβαση σε σύγχρονες τεχνολογικές μεθόδους και η αστάθεια στην αγορά. Μέσω της δικτύωσης η οποία διευκολύνεται μέσω του διαδικτύου, οι Αφρικανοί αγρότες μπορούν πλέον να μάθουν για τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, ενώ παράλληλα να μοιραστούν τις δικές τους πολύτιμες γνώσεις. Αυτό έχει ήδη οδηγήσει στην εφαρμογή πρακτικών προσαρμοσμένων στην κλιματική αλλαγή, όπως η καλλιέργεια προϊόντων με αντοχή στην ξηρασία που συμβάλλουν στην διασφάλιση εφοδιασμού τροφίμων ακόμα και σε δύσκολες συνθήκες.  Επιπλέον, η δικτύωση διευκολύνει τη διάδοση της πληροφορίας, επιτρέποντας στους αγρότες να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με την κατάλληλη στιγμή και αγορά για την πώληση των προϊόντων τους ώστε να πετύχουν τις καλύτερες δυνατές τιμές. 

Το παραπάνω παράδειγμα υπογραμμίζει τη δύναμη της δικτύωσης σε μια μεγαλύτερη ομάδα ανθρώπων. Ωστόσο, υπάρχουν πολλαπλά επιτυχημένα παραδείγματα που επεξηγούν πως η δικτύωση με τους κατάλληλους εμπλεκόμενους μπορεί να κάνει την διαφορά στην επιτυχία των αγροτών και των επιχειρήσεων. Εξετάζοντας παραδείγματα πρωτοπόρων αγροτών στην αγροτική κοινότητα του Lighthouse, σε περιόδους ρευστότητας, προκλήσεων ή ακόμη και αδιεξόδου, η διασύνδεση τους τους προσέφερε λύσεις και σημαντική υποστήριξη (ανταλλαγή εμπειριών και ιδεών). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλοί από τους αγρότες να αναπτύξουν πιο δομημένες συνεργασίες με διάφορους φορείς ώστε να γίνουν καινοτόμοι, βιώσιμοι και επιτυχημένοι.  Το Wikifarmer ακολούθησε παρόμοια προσέγγιση η οποία και αποτέλεσε το κλειδί της επιτυχίας του. Παρακάτω θα επικεντρωθούμε στην αξία των συνεργασιών ενδιαφερομένων μερών, το ρόλο τους και την δομή που χρησιμοποίησε το Wikifarmer ως μελέτη περίπτωσης.

Η σύμπραξη των ενδιαφερόμενων μερών (MSPs) για τις καινοτομίες και την βιωσιμότητα του αγροτικού τομέα

Παρόλο που η δικτύωση συμβάλλει στην προώθηση της συνεργασίας, οι συμπράξεις πολλών ενδιαφερόμενων μερών (MSPs) παρέχουν την δομή που χρειάζεται για την εφαρμογή βιώσιμων γεωργικών πρακτικών σε μεγαλύτερη κλίμακα. Οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης  των Ηνωμένων Εθνών (SDGs) υπογραμμίζουν την σημαντικότητα των συμπράξεων των ενδιαφερόμενων μερών στην επίτευξη των παγκόσμιων στόχων βιωσιμότητας. Η σύμπραξη των ενδιαφερόμενων μερών είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αγροτική παραγωγήοδηγώντας στην καινοτομία και την προώθηση βιώσιμων πρακτικών. Οι συνεργασίες αυτές βοηθούν στην γεφύρωση του χάσματος μεταξύ διαφορετικών τομέων, επιτρέποντας στην ανάπτυξη ολιστικών λύσεων για τις προκλήσεις που υπάρχουν στην γεωργία.

Για να χαρακτηριστεί η σύμπραξη αποτελεσματική, είναι σημαντικός ο ορισμός και η τήρηση ορισμένων αρχών και βημάτων. Το πρώτο βήμα για τη δημιουργία και την αξιοποίηση των συνεργασιών αποτελεί η αναγνώριση των βασικών ενδιαφερόμενων μερών που θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν και η διαμόρφωση ενός σαφούς (κοινού) στόχου. Οι επιτυχημένες συμπράξεις στον αγροτικό τομέα, συχνά ακολουθούν μια σειρά απο αρχές, οπως η συμμετοχικότητα, η διαφάνεια και η ανάληψη ευθυνών. Oι συνεργασίες των ενδιαφερόμενων μερών απαιτούν μια σαφή δομή διακυβέρνησης για να διασφαλιστεί οτι όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων και ότι αναγνωρίζεται η συμβολή τους. Επίσης, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην κλιμάκωση των καινοτομιών. Συγκεντρώνοντας συνεργάτες απο διαφορετικούς τομείς οι συμπράξεις συμβάλουν στη διάδοση νέων τεχνολογιών και πρακτικών σε διάφορες χώρες.

Το Wikifarmer αποτελεί μελέτη περίπτωσης για την αποτελεσματικότητα της συνεργασίας ενδιαφερόμενων μερών. Με την δημιουργία μιας ψηφιακής πλατφόρμας στην οποία αγρότες, ακαδημαϊκά ιδρύματα, αγροτικές επιχειρήσεις και μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί (ΜΚΟ) συνδέονται, το Wikifarmer αντιμετωπίζει πολλαπλές γεωργικές προκλήσεις, απο τις κλιματική αλλαγή έως και την πρόσβαση στην αγορά. Για παράδειγμα, οι ερευνητές του γεωργικού τομέα συνεργάζονται με την πλατφόρμα του Wikifarmer για τη διάδοση πληροφοριών σχετικά με ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή μεθόδους οι οποίες στην συνέχεια μοιράζονται με τους αγρότες παγκοσμίως. Αυτή η μεταφορά γνώσεων βοηθά τους αγρότες να προσαρμοστούν στις περιβαλλοντικές αλλαγές, όπως στην υιοθέτηση πιο αποδοτικών τεχνικών άδρευσης ή τη μετάβαση σε καλλιέργειες που μπορούν να ευδοκιμήσουν σε μεταβαλλόμενα κλίματα. 

Παράδειγμα επιτυχούς σύμπραξης των ενδιαφερόμων μερών: Βελτιώνοντας την πρόσβαση στις αγορές 

Μια από τις πιο κρίσιμες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μικροί αγρότες είναι η πρόσβαση στην αγορά. Χώρις την δυνατότητα πώλησης της παραγωγή τους σε δίκαιες τιμές, ακομή και οι πιο βιώσιμες πρακτικές μπορούν να αποτύχουν στην δημιουργία επαρκούς εισοδήματος. Μέσω του Wikifarmer, οι αγρότες μπορούν να πουλήσουν τα προϊόντα τους κατευθείαν στην παγκόσμια αγορά, παρακάμπτοντας τους μεσάζοντες και εξασφαλίζοντας ότι θα λάβουν μια δίκαιη τιμή για τα προϊόντα τους. Αυτό εκδημοκρατίζει την αγορά και ενισχύει τους μικρότερους αγρότες που συνήθως δεν έχουν διαπραγματευτική δύναμη.

Επιπλέον, το σύστημα ωφελεί και τον ιδιωτικό τομέα. Οι αγροτικές επιχειρήσεις που επιθυμούν να προμηθεύονται προϊόντα με ηθικό τρόπο μπορούν μέσω της πλατφόρμας εντοπίσουν προϊόντα από παραγωγούς που ακολουθούν τα πρότυπα βιωσιμότητας. Η ευθυγράμμιση της δίκαιης τιμολόγησης για τους αγρότες και της ηθικής προμήθειας των επιχειρήσεων, αποδεικνύει πως οι συμπράξεις των ενδιαφερόμενων μερών μπορούν να δημιουργήσουν αμοιβαία επωφελείς καταστάσεις για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. 

Καθορισμός κοινών στόχων

Μια από τις σημαντικότερες πτυχές κάθε εταιρικής σχέσης μεταξύ πολλών ενδιαφερόμενων μερών είναι ο καθόρισμος ενός κοινού στόχου. Καθώς εμπλέκονται διάφοροι φορείς, ο καθένας με τις δικές του προτεραιότητες, είναι δύσκολο να ευθυγραμμιστούν όλα τα συμφέροντα. Ωστόσο, ένας σωτά καθορισμένος κοινός στόχος διασφαλίζει ότι όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη δρουν για το ίδιο αποτέλεσμα, ακόμη και αν προέρχονται απο διαφορετικούς τομείς. 

Για παράδειγμα, η αποστολή του Wikifarmer αφορά την ενδυνάμωση των αγροτών μέσω της ανταλλαγής γνώσεων και της πρόσβασης στην αγορά. Οι αγρότες θέλουν να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης τους, οι ερευνητές επιθυμούν την εφαρμογή των καινοτομιών τους σε πραγματικές συνθήκες, οι ΜΚΟ στοχεύουν στην στήριξη των βιώσιμων γεωργικών πρακτικών. Εστιάζοντας στην ενδυνάμωση των αγροτών, το Wikifarmer έχει καταφέρει να συγκεντρώσει αυτές τις διαφορετικές ομάδες κάτω από ένα κοινό στόχο.

Συμπέρασμα: Ένα βήμα μπροστά

Καθώς ο αγροτικός τομέας αντιμετωπίζει ολοένα και πιο σύνθετες προκλήσεις, η ανάγκη για συνεργασία και τη δικτύωση των ενδιαφερόμενων μερών όλο και αυξάνεται. Αξιοποιώντας αυτές τις συνεργασίες, οργανισμοί όπως το Wikifarmer πρωτοπορούν με νέους τρόπους για την προώθηση της καινοτομίας, της βιωσιμότητας και την ενίσχυση της ασφάλειας τροφίμων.

Στο μέλλον, η συνεργασία μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών θα είναι ζωτικής σημασίας για όλους τους συμμετέχοντες φορείς, από τοπικούς καλλιεργητές μέχρι και πολυενθικές εταιρείες, με στόχο να θρέψουν τον αυξανόμενο παγκόσμιο πληθυσμό με βιώσιμο τρόπο. Η επιτυχία του Wikifarmer στη σύνδεση διαφορετικών φορέων και στην προώθηση της καινοτομίας είναι ένα σαφές παράδειγμα για το πώς μπορούν να εφαρμοστούν στην πράξη οι συμπράξεις των ενδιαφερόμενων μερών, ωφελώντας όλους τους εμπλεκόμενους και σημειώνοντας σημαντικά βήματα προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον για την γεωργία.

Παραπομπές

1. The importance of Networking and Collaboration amongst Farmers In Zambia and Sub-Saharan Africa
2. The MSP Guide